[…] Όλοι εμείς, είμαστε σε όλη μας τη ζωή ταυτόχρονα, και παιδαγωγοί και παιδαγωγούμενοι. Διότι σε όλη μας τη ζωή ή λάμπουμε σε άλλους ή δεχόμαστε το φως από άλλους, ή συσκοτίζουμε άλλους ή γινόμαστε σκοτεινοί, ή επηρεάζουμε άλλους με το χαρακτήρα μας ή μας επηρεάζουν άλλοι. Και όταν θέλουμε και όταν δεν θέλουμε, εμείς παιδαγωγούμε, και μας παιδαγωγούν. Η αγωγή, εάν δεν είναι παντοδύναμη, είναι πράγματι παντού παρούσα. Είναι γνωστό ότι συχνά και το μικρό μυρμήγκι και η μέλισσα έπαιξαν το ρόλο του παιδαγωγού του ανθρώπου. Οι σχέσεις μεταξύ των ζώων του δάσους, εκείνων που μοιάζουν και άλλων που διαφέρουν μεταξύ τους, έδωσαν υλικό στον άνθρωπο για πολυάριθμους δημοφιλείς μύθους, των οποίων η παιδαγωγική αξία είναι ανεκτίμητη. Ο άνθρωπος παιδαγωγήθηκε και από το «σκουλήκι κάτω από τη φλοίδα», και από «το νερό, που φθείρει το λόφο», και από το «χρυσό, που δεν χάνει τη λάμψη του ούτε μες στα σκουπίδια», και από τον ήλιο, «που φωτίζει καλούς και κακούς», και από τη φλόγα, που δημιουργείται από την τριβή ή από το χτύπημα. Η μουγκή φύση, που φαίνεται ότι δεν αισθάνεται την παρουσία του ανθρώπου, υπήρξε πάντα εύγλωττη παιδαγωγός του. Συχνά τον προειδοποιούσε, συχνά τον συμβούλευε, τον μάλωνε ή τον έκανε να νιώθει ντροπή.
Πολύ μεγαλύτερη παιδαγωγική επιρροή έχει ο ένας άνθρωπος πάνω στον άλλο. Αυτή η επιρροή γίνεται όχι μόνο με έργα, ή μόνο με λόγια, αλλά και με κάθε μορφασμό και κάθε κίνηση του χεριού. Και αυτά μπορούν να έχουν παιδαγωγική αξία. Ένα πονηρό κλείσιμο του ματιού είναι ικανό να παρασύρει μια αθώα ύπαρξη. Ένα περιφρονητικό βλέμμα είναι ικανό να τιμωρήσει τον αμαρτωλό και να ξυπνήσει τη συνείδηση μέσα του. Μια αποφασιστική κίνηση του χεριού είναι ικανή να ξεσηκώσει το πεσμένο ηθικό ενός ολόκληρου στρατού. Οι παιδαγωγικές επιρροές μπορούν να είναι καλές και κακές, κάποιες απ’ αυτές μπαίνουν στην ψυχή μας με τη δική μας γνώση και συναίνεση, κάποιες εισβάλλουν βίαια, κάποιες χώνονται κρυφά.
Αγ. Νικολάου Βελιμίροβιτς, Αργά βαδίζει ο Χριστός, εκδόσεις Εν πλω, σ. 62-64
Loading...
